Murat Çobanoğlu'nun Ölümün 12. Yıldönümü

Kars Olay-Kars Belediye Başkan yardımcısı emekli imam Ferit Yenice’nin Kur’an tilaveti ve duasıyla başlayan anma programında Belediye Başkanı Murtaza Karaçanta, Çobanoğlu’nun sadece Kars’ın değil Türkiye’nin ozanı olduğunu ve aşıklık kültürünü dünyaya tanıttığını söyledi.

AK Parti Kars Milletvekili Dr. Yusuf Selahattin Beyribey de Murat Çobanoğlu’nun bir çok çırak yetiştirdiğine dikkat çekerek kabirlere konulan içi oyuk mermerlerin kuşların su içmesi gibi ayıklarında kendilerinden sonra bu sanatı devam ettirecek çıraklar yetiştirdiklerine dikkat çekti.

Merhum Murat Çobanoğlu’nun oğlu Şentürk Çobanoğlu ise babasının ölümünden önce Kars’a defnedilmesini istediğini hatırlatarak “Bizim Kars’a bir vefa borcumuz var.” dedi ve anma törenine katılan herkese teşekkür etti.

Murat Çobanoğlu Aşıkları Koruma Derneği Başkanı Mahmut Karakaş ise, “Merhum üstadınız Murat Çobanoğlu”nu ölüm yıldönümünde andık.” dedi ve Çobanoğlu’ndan bir dörtlük okudu. Ardından diğer aşıklarda Çobanoğlu’ndan şiir seslendirirken bazı aşıklarda Çobanoğlu’nu anlatan kendi eserlerini okudular.

Erzurum’un Narman İlçesi’nden gelen Aşık Sümmani’nin torununun eşi Vahdettin Altunok da Sümmani’nin, “Sakla Sümmani yi güher taş gibi / Altın tasda od görmemiş aş gibi / Hatem yüzük parmağında kaş gibi / Canımın cananı sen sefa geldin” şiirini okudu. Altunok ayrıca, Çobanoğlu’nun meslektaşı Sümma’nin torunu merhum Nusret Toruni ile olan dostluklarını anlattı.

Anma törenine Kültür ve Turizm İl Müdürü Hakan Doğanay, ARAS EDAŞ Kars Koordinatörü Bülent Gürel, AK Parti İl Başkan yardımcısı Şener Günnerhan, halk ozanları katıldı.

ARAŞTIRMACI-YAZAR SULTAN AYDIN”IN, “VEFATININ 12. YILDÖNÜMÜNDE ÂŞIK MURAT ÇOBANOĞLU”NU RAHMETLE ANIYORUZ” YAZISI:

VEFATININ 12.YILDÖNÜMÜNDE AŞIK MURAT ÇOBANOĞLU”NU RAHMETLE ANIYORUZ.

Devlet sanatçısı ve Devletin Kültür elçisini unutmamalıyız.

Aşık Murat ÇOBANOĞLU”NUN ençok bir isteği vardı. O da Kars”ta aşıklar bayramının yapılması idi.

2004 yılında Aşık Murat ÇOBANOĞLU ve Aşık Günay YILDIZ ile birlikte  o zamanın Belediye Başkanı Naif ALİBAYOĞLUNU ziyaret ederek Kars”ta aşıklar bayramı yapılmasını istemişlerdi.O ziyaretteki toplantıya bende davet edilmiştim.

Aşıklar bayramını organize etmek için, aşıklar bayramının yapılması 5-6-7 Mayıs 2005 günleri olarak planlanmıştı.Ancak merhum Çobanoğlu rahatsızlaştı tedavisi devam ederken hep isteği bayramın yapılması idi.

Ömrü bayramı görmeye yetmedi.26 Mart 2005 günü Ankara”da vefat etti.Ankara”da Kültür Bakanlığı binasının önünde ve Kars”ta Devlet töreni yapıldı.

Aşıklar bayramının adı Türkiye Murat ÇOBANOĞLU Uluslararası Aşıklar bayramı olarak kararlaştırıldı.

Bu bayramda Afiş ve davetiyelerde  Kars Kalesi, Aşık Şenlik ve Murat ÇOBANOĞLU fotoğrafları konuldu.

Vefatından 38 gün sonra anıt mezarı ve heykeli yapıldı.

Birinci aşıklar bayramına 185 aşık, ikincisine 220, üçüncüsüne 270, dördüncüsüne 332 aşık katıldı.(Bu bayramların her birinde ortalama olarak 42 saat yarışma yapılmıştı)

2008 yılında Aşık Şenlik, Murat ÇOBANOĞLU ve Şeref TAŞLIOVA”NIN heykelleri yaptırıldı, heykelerin açılışını Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul GÜNAY yaptılar.

2010 yılında yapılan aşıklar bayramında Murat ÇOBANOĞLU”NUN adı ve sembolleri kaldırıldı ama Çobanoğlunun anıt mezarındaki Türk Bayrağı halen dalgalanmaktadır.

ÂŞIK MURAT ÇOBANOĞLU HAYATI

1 -  1 Kasım 1940 tarihinde Kars”ın Kaleiçi mahallesinde doğdu. Ancak dedesinin mezarının bulunduğu Koç köyü”nü kendi köyü olarak kabul etmektedir. Annesi Lale (Lala) Hanım olup Babası Kars”ın usta aşıklarından Aşık Şenlik”in çırağı Gülistan Ustadır. Aşıklık geleneğini babasıyla tanımış ve çıraklığını yaparak yetişmiştir.

2 - 1966 yılından başlayarak Konya da yapılan Türkiye Aşıklar Bayramına katıldı. Atışma En Güzel Memleket Türküsü Taşlama  Şiir Hikayeli türkü Dudakdeğmez ve Muamma dallarında birincilikler aldı.

3- Kendi şiirlerinin yanı sıra usta malı eserleri de icra ederek yaşatmış bir sanatçıdır. Ülkemizin her yöresinde yapılan aşık programlarına katıldı. Güzel sesi, mızrabındaki yetenek, aşıklık bilgisi, halk edebiyatımızdan ve usta aşıklardan kazandığı kültür ve buna bağlı becerisi ona üstünlük  kazandırmıştır. Avrupa”daki vatandaşlarımızın da ilgisi ile 1970 yılından başlayarak yurt dışında birçok ülkede programlar yaptı.

4 – 1971 yılında resmi görevlendirilme ile devlet sanat elçisi olarak Almanya “ya gitti.

5 –1971 yılında Çobanoğlu aşıklar kahvehanesini işletmeye açtı. İşletmesin kendisi üstlendiği gibi bu kahvehane Kars Aşıklık geleneği için çok uzun zaman hizmet ederek bir nevi okul vazifesi yaptı.

Japon NHK Televizyonunun hazırladığı İpek Yolu ve Tarihin Altın İzleri belgeselinde görev aldı. Almanya”da ZDF, ATT ve kanal Avrupa televizyonlarında ve WDR radyosunda; İngiltere”de BBC Radyosunda programlara katıldı.

6 – 1972 yılında müzik-sen vakfı tarafından yılın ozanı seçildi. Aşılık ta gösterdiği başarı sonucunda iki kez altın plak kazandı.

7 – 1972 yılında İran da programlar yaptı.

8 – 1987 yılında Almanya Meral Belediye Başkanlığı tarafından davet edildi. UNESCO “nun düzenlendiği programlarda görevler aldı.

9 – 1989 yılında İngiltere de düzenlenen uluslar arası hikaye anlatma festivaline katıldı.

10 – 15 Aralık 1990 yılında Kültür Bakanlığı Sivas Devlet Türk halk müziği korosu sanatçısı olarak göreve başladı.

11 – 1996 yılında İngiltere de düzenlenen uluslar arası hikaye anlatma festivaline katıldı.

12 – 1996 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti “ nde ki programlara katıldı.

13 – 1996 yılında Singapur da Nasreddin Hoca sempozyumuna katıldı.

14 – 1998 yılında Erzurum Atatürk üniversitesi öğretim üyesi Ali Kafkasyalı tarafından Aşık Murat Çobanoğlu “nun hayatı – sanatı ve eserleri isimli kitabı basıldı.

15 – 2000 yılında Türk dünyası yazarlar ve sanatçılar vakfı tarafından  Türk Dünyası hizmet ödülü aldı.

Murat Çobanoğlu”nun şiirleri Çağrı, Karseli, Türk Kültürü, Türk Edebiyatı, Türk Folklor Araştırmaları, Çoruh gibi dergilerde yayımlandı.

Aşıklık geleneğinin önemli dallarından olan hikayecilik alanında, Saraç İbrahim, Hamit Han ile Melek Sultan, Ahmet ile Mehmet, Cünun ile Dertli Sultan gibi 12 hikaye tasnif etti. Hikaye repertuarı en geniş aşıklardan biri olmak başarısını gösterdi. Hikaye anlatmaktaki tarzı ile de hafızalarda silinmez bir iz bıraktı.

Radyo ve televizyonlarda, aşıklık geleneğiyle ilgili programlar hazırladı ve sundu. Yurt içinde ve dışında kırkın üstünde kaset yaptı. Sayısı yüzlerle ifade edilebilecek kadar madalya, plaket, şilt kazandı. Katıldığı programlara ait teşekkür, takdir ve onur belgeleri de yine sayı olarak iki yüz civarındadır.

Kısa adı MESAM olan Türkiye Musiki Eserleri Meslek Birliği”nin iki dönem Denetleme Kurulu Üyeliği görevine seçildi.

ÇOBANOĞLU*NÜN TASNİF ETTİĞİ HİKÂYELER: Âşık Murat Çobanoğlu, On iki hikâye tasnif etmiştir. Bunların adları şöyledir:

1-Sarac İBRAHİM, 2-Hamit HAN ile Melek SULTAN, 3-Ahmet ile Mehmet 4-  Cünün ile Dertli SULTAN, 5-Murathan ile Peri, 6- Adilşah ile lale sultan,

7-Pervane, 8- Emre Eraslan, 9- Aşık Tüccari, 10-Bayburtlu İrşadi ,11- Yaralı şahin 12-Diyarbakırlı Hüseyin                             

Çobanoğlu”nun Bildiği Hikâyeler: Çobanoğlu, tasnif ettiği hikâyelerin birkaç katı kadar daha halk hikâyesi bilmektedir. Onun bildiği ve. yıllardan beridir düğünlerde derneklerde anlattığı halk hikâyelerinden bazıları şunlardır:

1-Necip ile Telli, 2-Alhan ile Peri, 3-Asuman ile Zeycan, 4-Aşık garip, 5- Deli kurt, 6- Emrah ile Selvi, 7-Hasta Hasan, 8- Hüseyin Bey, 9-Kerem ile Aslı, 10- Köroğlu ilk kolu, 11-Köroğlu Bolu beyi, 12-Köroğlu Hasan paşa, 13-Köroğlu Kiziroğlu, 14- Köroğlu son kol, 15- Köroğlu Hasanbey, 16- Melikşah, 17-Salmanbey, 18- Seyfi zülyezen, 19- Şah İsmail, 20- Tahir ile zöhre, 21- Yaralı Mahmut, 22- Yusuf ile Zeliha

Murat Çobanoğlu hakkında yapılmış lisans ve yüksek lisans tezleri mevcuttur. Akciğer rahatsızlığı teşhisiyle tedavi gördüğü Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinde, 26 Mart  2005 tarihinde Hakk”ın rahmetine kavuştu.

OĞUL

Nasihat edeyim dinle sözümü,

Lisanına leke gelmesin oğul,

Sakın kötü bakma el namusuna,

Vicdanına leke gelmesin oğul.

***

İçinde gizli sırrın da gider,

En sevdiğin sadık yarin de gider,

El kiridir derler varın da gider,

İmanına leke gelmesin oğul.

***

Yaradan”ın varı dünyayı süsler,

Darda kalan söyle, kimleri sesler?

Dua et Mevla”ya susmasın sesler,

Ezana leke gelmesin oğul.

***

Dikkat eyle kayıp etme şansını,

Şehitlerim döktü ona kanını,

Esirgeme kurban eyle canını,

Vatanına leke gelmesin oğul.

***

Çobanoğlu der ki Hak”tır Yaradan,

Veren de O, alan da o Yaradan,

Bizim için indirmiştir Yaradan,

Kur”an”ına leke gelmesin oğul

AŞIK MURAT ÇOBANOĞLUNUN   ESERLERİNİN SAYISAL VERİLERİ

ŞİİRLERİ

1-Sekiz heceli şiirleri 96/433 kıta

2-Onbir heceli şiirleri 208/840 kıta

3-Onbeş heceli şiirleri divan 26/90 kıta

Toplam: 330/1363 kıta

ATIŞMALAR – DEYİŞMELER

1-Aşık Müdami-Çobanoğlu       6   Kıta

2-Çobanoğlu -Nuri çırağı          71   “

3-Taşlıova –Çobanoğlu             236  “

4-Çobanoğlu –Alyansoğlu          30   “

5-Çobanoğlu-İlhami Demir        84    “

6-Çobanoğlu –Efkari                    6   “

7-Çobanoğlu-Çoban kızı               7   “

8-Çobanoğlu-Deryami                   8  “

9-Çobanoğlu-Ünvani                      6  “

10-Çobanoğlu-Mevlüt İhsani          8  “

ÜÇLÜ ATIŞMA-DEYİŞME

1-Çobanoğlu-Taşlıova-ilhami   18 Kıta

2-Taşlıova-Deryami-Çobanoğlu 27  “

3-Çobanoğlu-Reyhani-İlhami    9    “

4-Taşlıova-Çobanoğlu-Şahinoğlu 9  “

DÖRTLÜ ATIŞMALAR-DEYİŞMELER

1-İlhami-Elvani-Çobanoğlu-Taşlıova                              21   Kıta

2-Taşlıova-Reyhani-Alyansoğlu-Çobanoğlu                   12      “

ALTILI ATIŞMALAR-DEYİŞMELER

1-Çobanoğlu-Alyansoğlu-Reyhani-Taşlıova-Gülahmet-İlhami      18 Kıta

KITALI ŞİİRLERİ

1-Üç kıtadan kurulu şiir sayısı                                        164    Kıta

2-Dört kıtadan kurulu şiir sayısı                                      89      “

3-Beş kıtadan kurulu şiir sayısı                                        36      “

4-Altı kıtadan kurulu şiir sayısı                                        17      “

5-Yedi kıtadan kurulu şiir sayısı                                        9       “

6-Sekis kıtadan kurulu şiir sayısı                                       7       “

7-Dokuz kıtadan kurulu şiir sayısı                                     4       “

8-On kıtadan kurulu şiir sayısı                                           2       “

9-On dört kıtadan kurulu şiir sayısı                                    2       “

HİKAYELER

1-Dört hikayede 18 karşılaşma-atışmadaki şiirleri 330 adet

KAFİYE KURULUŞU

Zengin kafiye

Tam kafiye

Yarım kafiye

Tunç kafiye

Kulak kafiye(cinaslar)

MISRA YAPISI

8 Heceli – 4+4=8   5+3=8    3+5=8

11 Heceli – 4+4+3=11     6+5=11  

15 Heceli- 8+7=15

HECE SAYISI

Sekiz heceli mısra 96

11 Heceli mısra 208

15 Heceli mısra 26

Toplam 330

AŞIK MURAT ÇOBANOĞLUNUN SOYU

Arpaçay Koçköyü

Sadık eşi Mine”den (Sadık ve Mine”nin mezarı Koçköyünde)

1-Sadıkoğlu Gülistan çobanlar(Kars Bayrampaşa mezarlığında)

2-Sadıkoğlu Hüseyin

3-Sadıkoğlu Emrastan

4-Sadık kızı Beneyşe( Hüseyin,Emrastan,Beneyşenin mezarı koçköyünde)

KOÇKÖYÜNDEKİ AKRABALARI:( Ağagiller muharrem,medet muğdet ve rehmesegil) – KAFKAS HABER AJANSI